Józef Gawlina, In viam pacis. Dziennik Biskupa Polowego Wojska Polskiego 1939-1945, wstęp i edycja Jerzy Myszor, Katowice 2019, [wyd.] WueM, Księgarnia św. Jacka
Józef Gawlina, syn ziemi raciborskiej, ksiądz diecezji katowickiej, biskup polowy Wojska Polskiego Drugiej Rzeczypospolitej, opiekun polskich emigrantów i uchodźców rozsianych po całym świecie. Pozostawił po swoim bogatym życiu szczególne świadectwo – Dziennik, a więc nie wspomnienia pisane po latach, ale notatki czynione z dnia na dzień, a niejednokrotnie z godziny na godzinę. W czasie II wojny światowej był świadom, że uczestniczy w najważniejszych dla Polski wydarzeniach. Był wśród tych, którzy się nie poddali, walcząc na wszystkich frontach międzynarodowego konfliktu. Przebywał we Francji, gdzie formował się rząd RP na uchodźstwie, znajdował się przy rządzie polskim w Londynie, a także wśród zesłańców polskich w Związku Sowieckim, razem z żołnierzami na Bliskim Wschodzie, pod Monte Cassino, Ankoną i Bolonią. Odznaczono go orderem Virtuti Militari. Był bacznym obserwatorem, a zarazem uczestnikiem wydarzeń, które formowały losy Polski – wprawdzie pokonanej, ale niezwyciężonej. Lektura jego Dziennika pozwala śledzić na bieżąco, jak tworzyła się historia powojennej Europy
(ze wstępu abp. Wiktora Skworca)
