Opis
Katowice 2008
Ks. Maciej Basiuk
Ofiara Izaaka (Rdz 22,1-14)
w zachodniej tradycji
patrystycznej
Spis treści
Wykaz skrótów………………………………………………………………………………………………… 13
Wstęp………………………………………………………………………………………………………………. 15
Rozdział 1
Perykopa Rdz 22,1-14 ………………………………………………………………………………………..21
1.1. Krytyka literacka 21
1.1.1. Kontekst perykopy 21
1.1.2. Teologiczno-historyczne miejsce 24
1.1.2. Datacja 26
1.1.4. Gatunek 28
1.1.5. Struktura 29
1.2. Tekst oryginalny perykopy Rdz 22,1-14.19 31
1.3. Krytyka tekstu 31
1.3.1. Tekst masorecki 32
1.3.2. Septuaginta 33
1.4. Tłumaczenie 33
1.5. Egzegeza 34
1.5.1. Część 1: Rdz 22,1-3 – próba Abrahama 34
1.5.2. Część 2: Rdz 22,4-8 – droga do miejsca próby 38
1.5.3. Część 3: Rdz 22,9-14.19 – wypełnienie próby 41
Rozdział 2
Wykorzystanie perykopy o ofierze Izaaka w Starym i Nowym Testamencie ……… 47
2.1. Teksty Starego Testamentu mówiące o ofierze Izaaka 47
2.1.1. Księga Mądrości Syracha (44,19-21) 47
2.1.2. Księga Mądrości (10,5) 48
2.1.3. 1 Księga Machabejska (2,52) 49
2.2. Typologia w Nowym Testamencie 50
2.3. Teksty Nowego Testamentu mówiące o ofierze Izaaka 51
2.3.1. Teksty wprost nawiązujące do Rdz 22 52
2.3.2. Teksty pośrednio nawiązujące do Rdz 22 55
Ofiara Izaaka (Rdz 22,1-14) w zachodniej trad ycji patr yst ycznej
Rozdział 3
Wykorzystanie opowiadania o ofierze Izaaka przez Ojców Zachodnich ……………. 59
3.1. Klemens Rzymski († 101 r.) 59
3.1.1. Epistula ad Corinthios prima 60
3.2. Ireneusz z Lyonu († ok. 202 r.) 61
3.2.1. Adversus haereses 62
3.3. Tertulian († po 220 r.) 63
3.3.1. Adversus Iudaeos 64
3.3.2. De oratione 65
3.3.3. De patientia 65
3.3.4. Adversus Marcionem 66
3.3.5. Adversus Praxean 67
3.4. Nowacjan († 257/260 r.) 67
3.4.1. De Trinitate 68
3.5. Cyprian († 258 r.) 68
3.5.1. De mortalitate 69
3.5.2. De bono patientiae 70
3.5.3. Testimonia ad Quirinum 70
3.5.4. Epistulae 71
3.6. Hilary z Poitiers († 367 r.) 71
3.6.1. Commentarius in Matthaeum 72
3.6.2. De Trinitate 73
3.6.3. Tractatus super Psalmos 74
3.6.4. Tractatus mysteriorum 75
3.7. Zenon z Werony († ok. 375 r.) 76
3.7.1. Tractatus 76
3.8. Ambroży z Mediolanu († 397 r.) 79
3.8.1. De virginibus 79
3.8.2. De virginitate 80
3.8.3. De paradiso 81
3.8.4. De Cain et Abel 81
3.8.5. De excessu fratris 82
3.8.6. De officiis ministrorum 83
spis treści
3.8.7. Expositio de Psalmo CXVIII _____85
3.8.8. De Abraham 87
3.8.9. De Isaac vel anima 92
3.8.10. De bono mortis 92
3.8.11. De obitu Theodosii 93
3.8.12. De sacramentis 93
3.8.13. Expositio Euangelii secundum Lucam 93
3.8.14. Epistulae 94
3.9. Hieronim († 419/420 r.) 96
3.9.1. Liber quaestionum hebraicarum in Genesim 96
3.9.2. Liber interpretationis hebraicarum nominum 98
3.9.3. In Malachiam 98
3.9.4. In Osee 99
3.9.5. In Hieremiam prophetam 99
3.9.6. Tractatus in librum Psalmorum 100
3.9.7. De die Epiphaniorvm, de Evangelio ubi Dominvs baptizatus est
et de Psalmo XXVIII 100
3.9.8. Epistulae 101
3.10. Augustyn († 430 r.) 102
3.10.1. Contra Secundinum 103
3.10.2. Contra Faustum 103
3.10.3. De bono coniugali 104
3.10.4. De Genesi ad litteram 104
3.10.5. Enarrationes in psalmos 105
3.10.6. Quaestiones in Heptateuchum 107
3.10.7. De Trinitate 109
3.10.8. De doctrina christiana 110
3.10.9. De civitate Dei 111
3.10.10. Sermones 113
3.10.11. Epistulae 115
3.11. Paulin z Noli († 431 r.) 116
3.11.1. Epistulae 117
Ofiara Izaaka (Rdz 22,1-14) w zachodniej trad ycji patr yst ycznej
3.12. Piotr Chryzolog († 450 r.) 117
3.12.1. Sermones 118
3.13. Arnobiusz Młodszy († po 455 r.) 119
3.13.1. Expositiunculae in Evangelium 120
Rozdział 4
Sposoby interpretacji perykopy o ofierze Izaaka………………………………………………121
4.1. Interpretacja tekstu biblijnego u Ojców Kościoła 121
4.2. Abraham jako przykład człowieka wierzącego 127
4.3. Typologia Izaak – Chrystus 132
4.3.1. Posłuszeństwo woli ojca 133
4.3.2. Podobieństwo ofiary 134
4.4. Typologia baranek – Chrystus 136
Zakończenie…………………………………………………………………………………………………….141
Bibliografia……………………………………………………………………………………………………..145
Źródła 145
a) biblijne 145
b) teksty Ojców Kościoła 145
Komentarze 148
Literatura pomocnicza 150
The Sacrifice Of Isaac (Gen. 22:1-14) In The Western Patristic Tradition
Summary ………………………………………………………………………………………………………..160
Table of Contens
Abbreviations ………………………………………………………………………………………………….. 13
Introduction ……………………………………………………………………………………………………. 15
Chapter 1
Text of Gen. 22:1-14 …………………………………………………………………………………………..21
1.1. Literary criticism 21
1.1.1. Context 21
1.1.2. Setting 24
1.1.2. Date 26
1.1.4. Genre 28
1.1.5. Structure 29
1.2. The original text of Gen. 22:1-14.19 31
1.3. Textual criticism 31
1.3.1. Masoretic text 32
1.3.2. Septuagint 33
1.4. Translation 33
1.5. Exegesis 34
1.5.1. Part 1: Gen. 22:1-3 – Abraham’s test 34
1.5.2. Part 2: Gen. 22:4-8 – way to the test’s place 38
1.5.3. Part 3: Gen. 22:9-14.19 – the fulfilment of the Test 41
Chapter 2
Old and New Testament usage of the sacrificial text………………………………………….. 47
2.1. Old Testament texts referring the sacrifice of Isaac 47
2.1.1. The Book of Sirach (44:19-21) 47
2.1.2. The Book of Wisdom (10:5) 48
2.1.3. 1 Book of Maccabees (2:52) 49
2.2. Typology in the New Testament 50
2.3. New Testament texts referring the sacrifice of Isaac 51
2.3.1. Texts referring directly to Gen. 22 52
2.3.2. Texts referring indirectly to Gen. 22 55
10 Ofiara Izaaka (Rdz 22,1-14) w zachodniej trad ycji patr yst ycznej
Chapter 3
The use of the sacrificial texts by the Western Fathers………………………………………. 59
3.1. Clement of Rome († 101) 59
3.1.1. Epistula ad Corinthios prima 60
3.2. Irenaeus († about 202) 61
3.2.1. Adversus haereses _____62
3.3. Tertullian († after 220) 63
3.3.1. Adversus Iudaeos
