Polski katolicki ruch trzeźwościowy na pruskim Górnym Śląsku oraz w ośrodkach wychodźstwa ze Śląska na terenie Westfalii i Nadrenii do wybuchu I wojny światowej. (14P1156)

Publikacja jest owocem badań prowadzonych przez kilka ostatnich lat. Powodem jej powstania była potrzeba kompleksowego ukazania rozwoju myśli przeciwalkoholowej oraz przedstawienie genezy i rozwoju polskiego ruchu trzeźwościowego na pruskim Górnym Śląsku i w środowiskach emigracyjnych, grupujących Ślązaków w Westfalii i Nadrenii. Ruch ten od lat czterdziestych XIX w. był inspirowany i kierowany przez polskie duchowieństwo katolickie. Jego sztandarowymi przedstawicielami byli księża Alojzy Ficek i Jan Kapica. Na początku XX w. zaczął się również rozwijać świecki ruch trzeźwościowy, odwołujący się do katolicyzmu, ale nie mający bezpośrednich związków organizacyjnych z Kościołem katolickim, chociaż niejednokrotnie inspirowany przez duchowieństwo parafialne. Polski katolicki ruch trzeźwościowy rozwijał się na terenie całego państwa niemieckiego, głównie na terenie Górnego Śląska i Wielkopolski oraz pośród polskiego wychodźstwa, szczególnie na terenie Nadrenii i Westfalii, gdzie przybrał szerokie formy organizacyjne. Ruch trzeźwościowy w długiej perspektywie był elementem budowania ponadpaństwowej jedności Polaków. Walka o trzeźwość Ślązaka miała prowadzić do ukształtowania nowego społeczeństwa śląskiego przywiązanego do polskości, wolnego od nałogów, wiernego katolicyzmowi. Zarówno duchowieństwo katolickie jak i organizacje świeckie w pierwszej kolejności odwoływali się do motywów natury religijnej oraz teologiczno-moralnej. Katolik-Polak miał być trzeźwy, bo takie przesłanie wynikało z Biblii. W nałogu pijaństwa upatrywano szczególne zagrożenie zarówno dla wiary jak i moralności. Istotnym elementem publikacji jest zamieszczony  w Aneksie wybór źródeł związanych z tematyką wstrzemięźliwości, szczególnie z działalnością antyalkoholową, instytucji i osób, którym zawdzięczamy powstanie i działanie zarówno przykościelnych towarzystw trzeźwości jak i świeckich organizacji, odwołujących się do katolicyzmu.